ปีนี้ “ซีเอ็ด” (SE-ED) มีอายุครบ 50 ปี มีร้านหนังสือ 190 แห่ง ในแง่จำนวนสาขาอาจไม่ว้าวว เมื่อเทียบกับยุคก่อน แต่ความน่าสนใจคือ ปัจจุบันซีเอ็ดเป็นหนึ่งในเชนร้านหนังสือที่อยู่รอด และสามารถสร้างการเติบโตได้ต่อเนื่อง ท่ามกลางธุรกิจร้านขายหนังสือที่อยู่ในช่วงลุ่มๆ ดอนๆ จึงน่าสนใจว่า ซีเอ็ดทำได้อย่างไร? ตามมาฟังเรื่องราวการปรับตัวจาก “คุณรุ่งกาล ไพสิฐพานิชตระกูล” กรรมการผู้จัดการ บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด (มหาชน) พร้อมกับส่องอนาคตของธุรกิจร้านหนังสือนับจากนี้
หากถามถึงร้านหนังสือในดวงใจของเหล่านักอ่าน เชื่อว่าจะต้องมีชื่อของ “ศูนย์หนังสือจุฬาฯ” ติดโผ ด้วยระยะเวลาให้บริการที่ยาวนานถึง 44 ปี ภายใต้การเป็นหน่วยงานของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ด้วยการดำเนินกิจการในรูปแบบของวิสาหกิจ ที่ต้องเลี้ยงตัวเองคล้ายระบบธุรกิจเอกชน แม้จะไม่ได้มุ่งแสวงหาผลกำไรสูงสุด แต่ต้องสามารถแข่งขันกับตลาดภายนอกได้
ถือว่าอยู่ในเทรนด์ที่ธุรกิจกำลังดาวน์ลง แต่หลังจากเริ่มตีโจทย์ธุรกิจได้ว่า ต้องเป็นมากกว่าแค่ “ร้านขายหนังสือ” แต่ต้องมีความสามารถในการสร้าง Communities และเป็นพื้นที่สำหรับสร้างประสบการณ์ แรงบันดาลใจ หรือมอบไอเดียต่างๆ ให้แก่ผู้มาเยือนได้ โดยเฉพาะการออกแบบร้านหนังสือให้ตอบโจทย์กับพฤติกรรมและไลฟ์สไตล์ที่เปลี่ยนไปของผู้บริโภคในยุคปัจจุบันที่มักมองหา Third Place เพื่อเติมเต็มประสบการณ์ต่างๆ ในแบบที่ต้องการมากขึ้น
ตลอด18 ปีที่ผ่านมา Positioning ที่ชัดเจนของบีทูเอส คือ การเป็นเพียงร้านขายหนังสือ อุปกรณ์เครื่องเขียน อุปกรณ์อาร์ตและสินค้าเอ็นเตอร์เทนเม้นต์ ในรูปแบบฟังก์ชั่นตรงตามความต้องการของลูกค้าเท่านั้น
ทุกวันนี้ “ออนไลน์” เข้ามาอยู่ในวิถีชีวิตของคนตลอด 24 ชั่วโมง และเปลี่ยนแปลงการใช้ชีวิตของคนมากขึ้น ผลจากการบูมของออนไลน์ ทำให้หลายธุรกิจได้รับผลกระทบอย่างไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ ใครปรับตัวได้ทัน ก็อยู่รอด ส่วนใครที่ฝืนกระแส ไม่ยอมปรับตัวตามทิศทางของโลก ก็เท่ากับว่ารอวันที่จะล้มหายไป “ธุรกิจร้านหนังสือ” เป็นหนึ่งในธุรกิจที่ต้องปรับตัวอย่างหนัก จากในอดีตที่เคยรุ่งเรือง มีทั้งเชนใหญ่ และร้านหนังสืออิสระมากมาย แต่วันนี้หลายร้านที่เคยเฟื่องฟู กลับทยอยปิดฉากตัวเองลง ยิ่งธุรกิจสื่อสิ่งพิมพ์อย่างนิตยสาร และหนังสือพิมพ์ อยู่สภาวะขาลง หลายเล่ม หลายหัวต้องบอกลาจากตลาดไป ส่งผลต่อยอดขายของร้านหนังสือลดลงตาม ในขณะที่ต้นทุนการดำเนินธุรกิจสูงขึ้น อย่างไรก็ตามใช่ว่า “ธุรกิจร้านหนังสือ” จะสูญสิ้นไปจากตลาดทั้งหมด …
