ไม่เฉพาะธุรกินอาหารในไทยที่เผชิญกับความเสี่ยงในการปิดตัว เพราะในญี่ปุ่น “ธุรกิจเบนโตะ” หรือร้านข้าวกล่องที่มักดึงดูดให้เราเข้าไปอุดหนุนก็กำลังเผชิญกับความเสี่ยงให้ต้องปิดกิจการมากขึ้น โดยมาจากหลายปัญหา ไม่ว่าจะเป็นราคาวัตถุดิบที่พุ่งสูง (โดยเฉพาะข้าว) รวมถึงพบว่ากลุ่มลูกค้าภาคธุรกิจที่เคยสั่งข้าวกล่องเป็นจำนวนมากมีการสั่งน้อยลงในระยะหลัง
ข้อมูลดังกล่าวมาจาก Teikoku Databank โดยระบุว่า พบการยื่นขอล้มละลายของธุรกิจเบนโตะในญี่ปุ่นระหว่างเดือนมกราคม – พฤษภาคม 2025 ว่ามีจำนวน 22 เคส (เพิ่มขึ้นจากช่วงเดียวกันของปีที่แล้วที่มี 21 เคส) และในปี 2025 นี้ ถือเป็นการยื่นขอล้มละลายที่มากที่สุดตั้งแต่มีการเก็บข้อมูลมา โดย Teikoku Databank ให้ข้อมูลว่า สาเหตุหลักมาจากราคาข้าวสารที่ปรับตัวเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในญี่ปุ่น อีกทั้งร้านเบนโตะจำนวนไม่น้อย ไม่สามารถซื้อข้าวสารราคาย่อมเยาที่รัฐนำมาจำหน่ายมาทำข้าวกล่องได้ เนื่องจากต้องการรักษาคุณภาพของข้าวกล่องให้ดีดังเดิม ราคาข้าวจึงกลายเป็นต้นทุนที่ไม่อาจควบคุมได้นั่นเอง
สิ่งที่ Teikoku Databank พบอีกข้อก็คือประสิทธิภาพในการทำธุรกิจของร้านเบนโตะในปี 2024 ลดลง 51.9% และในการยื่นขอล้มละลายของร้านเบนโตะทั้ง 22 เคสนั้นพบว่า มียอดหนี้สะสมรวมกันมากกว่า 10 ล้านเยน
สำหรับปัจจัยที่ทำให้ธุรกิจเบนโตะมีรายได้ลดลง พบว่ามีหลายข้อ เช่น การปรับรูปแบบการทำงานของญี่ปุ่นยุคใหม่ที่อนุญาตให้พนักงานไม่ต้องเข้าออฟฟิศทุกวัน ทำให้ยอดการสั่งข้าวกล่องจากบริษัทต่าง ๆ ลดลง รวมถึงยอดซื้อจากคนทำงานก็ลดลงเช่นกัน
นอกจากนี้ Teikoku Databank ยังพบว่า ธุรกิจจัดอีเวนท์ของญี่ปุ่น (เช่น จัดประชุม, จัดงานแต่งงาน, งานศพ) ที่มักสั่งข้าวกล่องไปให้บริการผู้เข้าร่วมงานก็มียอดสั่งซื้อข้าวกล่องลดลงเช่นกัน
ผลสำรวจยังพบด้วยว่า พฤติกรรมของผู้บริโภคในปัจจุบันก็เปลี่ยนไป โดยเน้นซื้อหาอาหารราคาประหยัดมากขึ้น และทำให้ข้าวกล่องในร้านสะดวกซื้อที่มีราคาไม่แพง บางแห่งมีข้าวกล่องขายในราคาไม่ถึง 500 เยน มาแย่งส่วนแบ่งตลาดของร้านเบนโตะไปอีกด้วย
และเมื่อผนวกเข้ากับราคาวัตถุดิบ เช่น ข้าวสาร ไก่ น้ำมันสำหรับประกอบอาหาร ฯลฯ ที่ปรับตัวสูงขึ้น จึงทำให้ร้านเบนโตะเหล่านี้ไม่สามารถอยู่ได้นั่นเอง
การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับธุรกิจเบนโตะของญี่ปุ่นนี้จึงอาจเป็นข้อเตือนใจได้ดีถึงการปรับตัวของภาคธุรกิจ โดยผลสำรวจชี้ด้วยว่า ร้านที่ยังอยู่รอดในภาวะดังกล่าวมักเป็นร้านที่มีเมนูขึ้นชื่อ เช่น ข้าวกล่องที่ใช้วัตถุดิบพิเศษ ซึ่งจะมีวางจำหน่ายในบางจังหวัด บางภูมิภาค หรือบางช่วงเวลา ฯลฯ เท่านั้น เป็นต้น