ถึงแม้ว่าช่วงเวลากว่า 2 ปีที่ผ่านมา ทั่วโลกและประเทศไทยเผชิญหน้ากับโควิด-19 จนทำให้พฤติกรรมการจับจ่ายหลายอย่างของผู้บริโภคเปลี่ยนแปลงไป และส่งผลกระทบกับภาคธุรกิจหลายกลุ่มอุตสาหกรรม อย่างไรก็ตาม เมื่อเจาะลึกลงไปในพฤติกรรมผู้บริโภคกลับพบข้อมูลที่ชวนประหลาดใจว่า “ผู้บริโภคกลุ่มอายุ 20-25 ปี ยังคงซื้อสินค้าประเภทเหล้า – เบียร์ ในปริมาณเท่าเดิม”
จากผลการสำรวจเรื่อง “การวิจัยทัศนคติของผู้บริโภคสำหรับการตลาดเพื่อสังคม” ซึ่ง บริษัทวิจัยการตลาด Vitamins Consulting & Research จับมือกับ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดทำแบบสำรวจออนไลน์เรื่องพฤติกรรมการซื้อและโฆษณาเหล้าบุหรี่ในช่วงโควิด ผ่านออนไลน์ Buzzebees panel ช่วงวันที่ 1 พ.ย. – 19 พ.ย. พ.ศ. 2564 จำนวน 400 คน ช่วงอายุ 18-25 ปี ทั่วประเทศไทย (กลุ่มตัวอย่างแบ่งเป็น ชาย 51% หญิง 48% เพศทางเลือก 1% เขตพื้นที่ กทม. 57% ต่างจังหวัด 43%) พบข้อมูลที่น่าสนใจ ตามหัวข้อต่างๆ ดังนี้
“อายุ 18-19 ปี” เป้าหมายหลักบุหรี่ไฟฟ้า
จากการสำรวจพบว่า ผู้บริโภควัย 18-25 ปี เป็นเป้าหมายที่ ‘บุหรี่ไฟฟ้า’ ยิงโฆษณาไปหา จนทำให้สัดส่วนความถี่ของการเห็นโฆษณาบุหรี่มีมากถึง 10.30 ครั้งต่อเดือน ส่วนบุหรี่ไฟฟ้า 9.48 ครั้งต่อเดือน ขณะที่เครื่องดื่มควบคุมอย่าง เหล้า – เบียร์ – แอลกอฮอล์พร้อมดื่ม มีอัตราความถี่อยู่ที่ 9.5 ครั้งต่อเดือน – 9.15 ครั้งต่อเดือน และ 8.53 ครั้งต่อเดือน
นั่นแปลว่า สินค้าที่มีกฎห้ามโฆษณา กลับใช้ช่องทางออนไลน์เพื่อสื่อสารที่ ‘ยิงตรง’ ถึงทาร์เก็ต จนทำให้เกิดการมองเห็น โดยกลุ่มวัยรุ่นชาย อายุ 18-19 ปี เป็นกลุ่มที่เห็นโฆษณาบุหรี่มากที่สุด แบ่งเป็น บุหรี่ 32% บุหรี่ไฟฟ้า 28% มีความถี่อยู่ที่ 11.3 ครั้งต่อเดือน ในส่วนนี้มี 69% เห็นโฆษณา “ทุกวัน” หรือ 2-3 ครั้งใน 1 สัปดาห์
ปิด-เปิดเมือง ไม่มีผล! ผู้ชายวัย 20-25 ปี ยังเมาเท่าเดิม
เมื่อสอบถามถึง “การซื้อ” พบว่า ผู้ตอบแบบสอบถาม ผู้ชายอายุระหว่าง 20-25 ปี มีการซื้อเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในภาพรวมปริมาณเท่าเดิม ส่วนผู้หญิงซื้อน้อยลง รายละเอียดช่องทางการซื้อ ผู้บริโภคในภาพรวมทั้งชาย-หญิง 58% เคยซื้อเหล้า ด้วยช่องทางออนไลน์ 65% ซื้อเบียร์ผ่านช่องออนไลน์ นอกจากนี้ ยังมีการซื้อผ่านแพลตฟอร์มเดลิเวอรี่ 56% เคยซื้อเหล้าผ่านเดลิเวอรี่ 62% เคยซื้อเบียร์ผ่านเดลิเวอรี่
ส่วนความถี่ เมื่อเปรียบเทียบ ก่อน Vs หลัง โควิด-19 พบว่า ผู้บริโภควัย 20-25 ปี ยังซื้อ “เหล้า-เบียร์” ในปริมาณเท่าเดิม ส่วนวัยรุ่น 18-19 ปี กลับอาศัยช่องทางใช้ช่องทางเดลิเวอรี่ในการซื้อ เหล้า-เบียร์ ที่ไม่สามารถซื้อได้เอง ขณะที่ช่องทางนี้กลับมีช่องโหว่ที่ไม่ต้องแสดงตัวตน จนทำให้มีความถี่ในการซื้อที่ 2.07 ครั้งต่อเดือนสำหรับเหล้า และ 2.42 ครั้งในกรณีของเบียร์ ซึ่งมากกว่าภาพรวมมาก
และผู้บริโภคในภาพรวมซื้อบุหรี่ไฟฟ้า ลดลงเพียง 4-6% เท่านั้น นั่นแปลว่า สำหรับผู้ที่ซื้อบุหรี่ไฟฟ้า ไม่ว่าจะออนไลน์หรือออฟไลน์ ก่อนหรือหลังโควิด ก็ยังคงซื้อบุหรี่ไฟฟ้าใกล้เคียงกับปริมาณเดิม โดยผู้บริโภคอายุ 18-19 ปี ผู้หญิงนิยมใช้เดลิเวอรี่เพื่อซื้อทั้งแอลกอฮอล์พร้อมดื่มและบุหรี่ไฟฟ้า ความถี่ในการซื้อบุหรี่ไฟฟ้าอยู่ที่ 1.79 ครั้งต่อเดือน
Influencer – Event ตัวกระตุ้น
ส่วนสื่อและวิธีการสื่อสารแบบใดที่มีผลต่อการตัดสินใจซื้อมากที่สุด จากการวิจัย พบว่า
– โฆษณาประชาสัมพันธ์ เช่น คลิป /สปอตโฆษณา/ แบนเนอร์ มีผลมาก 28%
– กิจกรรมส่งเสริมการขาย เช่น ชิงโชค โปรโมชั่นลดราคา / คอนเสิรต์ / ไลฟ์สด/ อีเว้นท์ มีผลมาก 34%
– อินฟลูเอนเซอร์ เช่น ดารา/ เน็ตไอดอล/ ยูทูบเบอร์ มีผลมาก 33%
กลุ่มวัยรุ่นชาย 18-19 ปี มีแนวโน้มจะเชื่อสื่อประชาสัมพันธ์มากที่สุด กล่าวคือ โฆษณา เช่น คลิป /สปอตโฆษณา/ แบนเนอร์ มีผลมาก34% แล้ว อินฟลูเอนเซอร์ เช่น ดารา/ เน็ตไอดอล/ ยูทูบเบอร์ มีผลมาก 36%
ขณะที่ “ผู้หญิง” ทั้งกลุ่มอายุ 18-19 ปี และ 20-25 ปี ต่างก็ให้ความสนใจกับกิจกรรมส่งเสริมการขาย เช่น ชิงโชค โปรโมชั่นลดราคา / คอนเสิรต์ / ไลฟ์สด/ อีเว้นท์ มีผลมากถึง 33% และ 35% ตามลำดับ
เมื่อสอบถามถึง “การเข้าร่วมกิจกรรมส่งเสริมการขาย” ที่มีสินค้าเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และบุหรี่-บุหรี่ไฟฟ้า ในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา ในภาพรวมของผู้บริโภค ตอบว่า “เคย” เข้าร่วมกิจกรรมเหล่านี้
– 57% ร่วมกิจกรรมกับเครื่องดื่มประเภท “เหล้า”
– 61% ร่วมกิจกรรมกับเครื่องดื่มประเภท “เบียร์”
– 62% ร่วมกิจกรรมกับเครื่องดื่มประเภท “เครื่องดื่มแอลกอฮอล์พร้อมดื่ม”
– 48% ร่วมกิจกรรมกับสินค้าประเภท “บุหรี่”
– 46% ร่วมกิจกรรมกับสินค้าประเภท “บุหรี่ไฟฟ้า”
ส่วนความถี่ของการเข้าร่วมกิจกรรรม ในอัตราต่อเดือน
– สินค้า “เหล้า” 3.36 ครั้ง : เดือน
– สินค้า “เบียร์” 3.44 ครั้ง : เดือน
– สินค้า “แอลกอฮอล์พร้อมดื่ม” 3.54 ครั้ง : เดือน
– สินค้า “บุหรี่” 3.85 ครั้ง : เดือน
– สินค้า “บุหรี่ไฟฟ้า” 3.53 ครั้ง : เดือน
คิดในภาพรวมแล้วพบว่า โดยเฉลี่ยผู้บริโภคเข้าร่วมกิจกรรมส่งเสริมการขายเหล่านี้ประมาณ 3-4 ครั้งต่อเดือน โดยเฉพาะอย่างยิ่งวัยรุ่นชาย 18-19 ปี และ 20-25 ปี มีปฏิสัมพันธ์กับงานกิจกรรมส่งเสริมการขายบ่อยที่สุด
นอกจากนี้ ยังมีตัวเลขที่น่าจับตามอง พบว่า
– กลุ่มผู้บริโภคผู้ชายอายุ 18-19 ปี เข้าร่วมกิจกรรมกับโปรดักท์ “เบียร์” มากถึง 3.98 ครั้ง : เดือน
– กลุ่มผู้บริโภคผู้ชายอายุ 20-25 ปี ข้าร่วมกิจกรรมกับสินค้า “บุหรี่” ราว 4.4 ครั้ง ต่อเดือน ยังมีกิจกรรมของบุหรี่ไฟฟ้า
– ส่วนกลุ่มวัยรุ่นผู้หญิง ถึงแม้ว่าจะมีอัตราเข้าร่วมกิจกรรมน้อยกว่า แต่ก็เข้าร่วมกิจกรรมกับสินค้า “แอลกอฮอล์พร้อมดื่ม” ถึง 3.02 ครั้งต่อเดือน
– ขณะที่ ผู้บริโภคผู้หญิง อายุระหว่าง 20-25 ปี เข้าร่วมกิจกรรมกับสินค้า “เหล้า” และ “เบียร์” ประมาณ 3.42 และ 3.48ครั้งต่อเดือน ตามลำดับ
จากผลสำรวจในครั้งนี้ กลับเป็นภาพสะท้อนว่าเมื่อใช้สื่อออนไลน์ สินค้า “เครื่องดื่มแอลกอฮอล์” และ “บุหรี่-บุหรี่ไฟฟ้า” สามารถเจาะกลุ่มเป้าหมายเยาวชน ดังนั้น จึงเป็นความรับผิดชอบของนักการตลาด – กลุ่มผู้ทรงอิทธิพลออนไลน์ เจ้าของแพลตฟอร์ม ไปจนถึงตัวผู้บริโภคเอง ที่ต้องมีความรับผิดชอบ ตระหนักถึงการเลือกใช้สื่อ รูปแบบการออกแบบสื่อ ให้มีความเหมาะสม และรู้เท่าทันกลุ่มสินค้าเหล่านี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในโลกออนไลน์ที่ Algorithm หรือระบบการจัดสรรข้อมูลของเจ้าของแพลตฟอร์ม จะคัดกรองคอนเทนต์ตามความสนใจของผู้ใช้งาน ก็ยิ่งทำให้สื่อออนไลน์เข้าถึงลูกค้าได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้ กิจกรรมส่งเสริมการขายนับว่าเป็นกิจกรรมที่วัยรุ่นเข้าร่วมเฉลี่ย 34 ครั้งต่อเดือนเลยทีเดียว
Photo Credit : NUMBER 24 – Authorized Shutterstock Partner in Thailand